Op 4 november 2023 organiseerde het netwerk ‘Reise ins jüdische Ostfriesland’ een excursie naar Esens. Deze excursie (studiedag) was een samenwerking tussen het Jüdisches Museum August-Gottschalk Haus, Synagoge Groningen en de Kulturagentur der Ostfriesischen Landschaft, ondersteund door het kleine projectenfonds van het Interreg VI A-programma. De belangstelling voor de excursie was groot, ongeveer dertig netwerkpartners namen deel aan het evenement.
De deelnemers werden verwelkomd door museumdirecteur Anke Kuczinski en Jens Ritter, de voorzitter van de oecumenische werkgroep Joden en Christenen. Na een kleine snack in het museum Leben am Meer gingen de deelnemers naar het August-Gottschalk Haus. Het Joods museum August-Gottschalk-Haus in Esens is gevestigd in het voormalige gemeenschapscentrum van de Joodse gemeenschap Esens. Het is vernoemd naar de leraar, voorzanger en slager van de gemeenschap, die hier met zijn gezin woonde vanaf de tijd dat het huis in 1899 werd gebouwd tot aan zijn dood in 1927.
De permanente tentoonstelling over het joodse leven in Oost-Friesland tot aan de ontbinding van de joodse gemeenschappen is de afgelopen jaren volledig gerenoveerd en toont drie aandachtspunten: het dagelijkse leven van joden in Oost-Friesland, het religieuze leven en de vervolging en uitroeiing van Oost-Friese joden. Ook het gerenoveerde mikwe is in het museum te bezichtigen. Op het museumterrein bevinden zich de overblijfselen van de synagoge, die tijdens de nacht van de pogrom in 1938 gedeeltelijk afbrandde. In de authentieke kamers van het monumentale huis kun je ervaren dat joden een integraal onderdeel waren van de Oost-Friese samenleving in elf synagogegemeenschappen: Bunde, Weener, Leer, Jemgum, Emden, Norden (met Norderney), Aurich, Dornum, Wittmund, Neustadtgödens en Esens. Aan deze periode kwam in april 1940 een einde toen de laatste joden, met uitzondering van de bewoners van het joodse bejaardentehuis in Emden, Oost-Friesland moesten verlaten.
Naast museumdirecteur Anke Kuczinski gaven de plaatsvervangend voorzitter van de oecumenische werkgroep Sabine Manthey en Gabriele Buisman deskundige informatie over het vroegere joodse leven in het kleine Oost-Friese stadje in het district Wittmund. Na de museumrondleiding en een thematisch aansluitende stadsrondleiding kwam het netwerk opnieuw bijeen in de museum Leben am Meer. Daar gaf Alie Noorlag van de Gesellschaft für christlich-jüdische Zusammenarbeit een speech over de Joodse herinneringscultuur in het Nederlandse Stadskanaal.
Het belang van samenwerking
Het hoofd van het culturele agentschap, Dr. Welf-Gerrit Otto, benadrukte de noodzaak van netwerken en samenwerking, vooral met het oog op de huidige politieke en maatschappelijke situatie. Alleen samen en door na te denken over de inzichten die het onderzoeken van onze eigen geschiedenis ons leert, kunnen we de uitdagingen van de toekomst het hoofd bieden. Om deze reden wordt de Duits-Nederlandse evenementenreeks voortgezet: in december gaan we naar Bourtange in Nederland voor het Chanoeka-feest.
De excursie naar Joods Esens is gefinancierd door het kleine projectenfonds van het Interreg VI A-programma.
(Originele tekst van dit artikel op deze pagina.)
Comments