23 juli tot 1 oktober 2021

DESIGNER PIET COHEN

Dit jaar is het veertig jaar geleden dat de synagoge in Groningen opnieuw in gebruik werd genomen. Dat gebeurde in een splinternieuw interieur, ontworpen door industrial designer Piet Cohen. Dit veertigjarig jubileum is een mooie aanleiding om deze zomer in de synagoge een expositie over deze veelzijdige kunstenaar te organiseren. Over zijn leven, zijn Groningse sjoelontwerp en zijn vele ontwerpen die variëren van badkameraccessoires tot judaïca.

In 1981 werd de synagoge heropend na een grondige restauratie. Die was nodig na decennia van gebruik voor een wasserij en vervolgens jarenlange leegstand. Onderdeel van de restauratie was een compleet nieuwe inrichting van het interieur. Toen Piet Cohen (1935) de opdracht kreeg, vond hij het een hele eer. Maar er zat er voor hem ook een trieste kant aan. Cohen: “Ik moest de zeshonderd zitplaatsen in het gebouw terugbrengen tot 120.”

De 120 nieuwe zitplaatsen zouden voortaan ruim voldoende zijn om de sjoelgangers te kunnen herbergen.

Opvallend zijn de koperen pagode-achtige lampen aan weerszijden van de Heilige Arke. Ontwerper Piet Cohen: ,,Ze hebben geen enkele inhoudelijke betekenis. Maar de aflopende lagen ervan verwijzen naar het stalen lichtconstructie boven de huidige sjoel.” Die constructie is in feite een transparante koepel en moet volgens Cohen de 120 zitplaatsen een zekere intimiteit geven.

Heel verschillend

Zijn Groningse ontwerp is de eerste van in totaal zes sjoelontwerpen zoals de synagoge aan het Obrechtplein en de Joodse scholen Maimonides en Rosj Pina in Amsterdam. In Groningen ligt dus de basis van al die andere sjoelontwerpen. Maar Piet Cohen ontwierp ook andere objecten met heel verschillende functies: van alledaags (zoals badkameraccessoires en verlichting) tot verheven (judaïca en monumentaal werk).
Bijzonder in zijn oeuvre is zijn Anne Frank Memorial in Israel: een vierkante ruimte, opgetrokken uit roestig staal. Vanuit deze ruimte kijkt de toeschouwer tegen een massieve wand met een gestileerde kastanjeboom.

Ondanks zijn betrekkelijk hoge leeftijd is Piet Cohen nog steeds als designer actief. In mei 2019 presenteerde de Rav Aaron Schuster (RAV) Synagoge in Amsterdam een set nieuwe, fluwelen toramantels van zijn hand. In 2020 werd zijn meest recente werk onthuld: het holocaustmonument in Amstelveen.

Op de expositie in Synagoge Groningen wordt getoond hoe zijn interieurontwerp voor dit gebouw tot stand kwam. Ook is een ruime selectie te zijn van zijn Joodse (waaronder een mobiele loofhut!) en niet-Joodse ontwerpen.