De Kulturagentur van het Ostfriesische Landschaft biedt samen met Synagoge Groningen twee interessante excursies aan. De eerste excursie brengt ons op 23 maart naar het Joodse verleden van Aurich en is in samenwerking met het Historisch Museum van Aurich en de Stolpersteingruppe Aurich tot stand gekomen. De tweede excursie die op 1 juni wordt aangeboden, brengt ons naar het Herinneringscentrum Esterwegen. U kunt kosteloos deelnemen aan deze excursie, het aantal deelnemers is beperkt!
Zaterdag 23 maart 2024 (11.00-15.30 uur)
Ga met ons mee op reis naar het Joodse Aurich. Meld u aan via otto@ostfriesischelandschaft.de.
De joodse gemeenschap in Aurich (Oost-Friesland) bestond ruim 300 jaar, vanaf begin 1657 tot eind maart 1940. Aurich was sinds het begin van de 19e eeuw de zetel van de ‘Landesrabbiner’. De basis voor een Joodse gemeenschap in Aurich werd gelegd door de ‘Hofjuden’-familie van Calman Abraham, die zich in 1635 in Aurich vestigden. In de loop van de 18e eeuw nam het aantal Joodse gezinnen in Aurich aanzienlijk toe. Hun families woonden sinds 1690 in de stad, ze woonden in 1736. In 1806 woonden er 26 Joodse gezinnen met 173 mensen in Aurich. Het aantal Joodse inwoners bereikte in 1885 een hoogtepunt met 406 personen, wat overeenkwam met een aandeel van 7,5 procent van de totale bevolking van 5.395 inwoners.
Ongeveer 60 procent van de Joodse burgers woonde aan de Wallstrasse, Osterstrasse, Marktstrasse en Norderstrasse. Waar leefden ze van? In 1925 waren er bijvoorbeeld 58 veehandelaren en slagers in Aurich, van wie er 50 Joden en 8 christenen waren. Ze runden ook kleinere winkels die bijvoorbeeld fabrieksgoederen, kleding en porselein verkochten. De Joden in Aurich stonden onder hun tijdgenoten bekend als uiterst orthodox.
Toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen – waarbij 46,1% van de Auricher kiezers op de NSDAP stemde – namen de represailles tegen de Joden toe. Hun winkels werden geboycot, de slagers uitgesloten van hun beroepsverenigingen. Na de Rijkspogromnacht (Kristallnacht) op 11 november 1938 vluchtten veel Joden uit Aurich, voor zover men daar nog toe in staat was. Op 31 mei 1939 waren er nog 176 Joden in Aurich en op 18 april 1940 werd Aurich ‘judenfrei’ verklaard.
Planning
11.00 uur – Aankomst en welkom in het Historischen Museum Aurich (individuele aankomst: Burgstraße 25, 26603 Aurich)
11.30 uur – Rondleiding door de nieuwe tentoonstelling „Ich pflücke einen Flieder für dich“ en de permanente tentoonstelling over de Joodse geschiedenis in Aurich
12.30 uur – Lunchpauze
13.30 uur - Rondleiding door het stadscentrum in het spoor van de Joodse geschiedenis (Joodse begraafplaats, synagogeplein, woongebouwen, enz.)
14.30 uur – Gespreksronde met thee
16.00 uur – Einde van het programma
Deze excursie is een samenwerking tussen het Historisch Museum van Aurich, Kulturagentur der Ostfriesischen Landschaft, Stolpersteingruppe Aurich en Synagoge Groningen. Het project „Exkursion ins jüdische Aurich” wordt door het Interreg-Programma Deutschland-Nederland mogelijk gemaakt, met financiële steun van programmapartners van de Europese Unie.
Op 1 juni 2024 (10.30 - 16.30 uur) biedt de Kulturagentur van het Ostfriesische Landschaft in samenwerking met de Gesellschaft für christlich-jüdische Zusammenarbeit Ostfriesland en Synagoge Groningen een gratis excursie aan naar het Herinneringscentrum Esterwegen.
U kunt zich aanmelden via: otto@ostfriesischelandschaft.de.
Herinneringscentrum Esterwegen
In de zomer van 1933 werd concentratiekamp Esterwegen in Emsland opgericht als een van de eerste concentratiekampen onder nationaal-socialistisch bewind. Het kamp was ontworpen als een dubbelkamp voor 2.000 politieke gevangenen en was op een gegeven moment na Dachau het grootste concentratiekamp in het Duitse Rijk. In de zomer van 1936 werd het concentratiekamp Esterwegen opgeheven. De nationaal-socialisten bleven het kamp echter tot 1945 als gevangenkamp gebruiken.
Na 1945 fungeerde Esterwegen tot juli 1947 als internerings-/gevangenenkamp voor de Britse bezetter. Van 1953 tot 1959 was het een doorgangskamp voor vluchtelingen; alle voormalige gebouwen werden gesloopt. Van 1963 tot 2001 werd het voormalige kampterrein als Bundeswehr-depot gebruikt. In 2011 werd op verzoek van de Landkreis en de Gemeente op deze plek een gedenkteken opgericht als onderdeel van de Europese herdenkingscultuur, ter herinnering aan het complex van 15 Emslandkampen en een klooster.
Planning
Individuele aankomst en vertrek.
10.30 uur: Aankomst van de deelnemers bij Gedenkstätte Esterwegen
11.00 - 13.30 uur: Rondleiding door de tentoonstelling en het terrein door Alie Noorlag
13.30 - 14.30 uur: Pauze
14.30 - 15.30 uur: Klooster Esterwegen: Stilteruimte
15.30 - 16.30 uur: Gespreksronde en afsluiting met een hapje en drinken.
De excursie naar het Gedenkstätte Esterwegen wordt mogelijk gemaakt door het Interreg Duitsland-Nederland programma en haar programmapartners en wordt medegefinancierd door de Europese Unie.
